Vorig seizoen hadden veel hooikoortspatiënten last van "hoestschaamte" of "niesschaamte", straks ongetwijfeld nieuwe woorden in de Dikke van Dale. Met behulp van een armbandje, T-shirt of mondkapje met tekst kun je duidelijk maken dat je last hebt van hooikoorts. Maar last van hooikoorts wil niet zeggen dat je géén Corona kunt hebben. Dus niezen in het openbaar blijft je argwanende blikken opleveren.

Een aantal vragen aan prof.dr.ir. HFJ (Huub) Savelkoul, Hoogleraar Immunologie, Wageningen University & Research over het verschil tussen klachten veroorzaakt door hooikoorts en Covid.

1.    Wat is het meest onderscheidende symptoom tussen hooikoorts en Covid? 

Hooikoorts heeft niets te maken met hooi en ook niet met koorts. Allergische rinitis of conjunctivitis is een veel betere maar moeilijkere benaming. Die koorts is juist het onderscheidende verschil. Hoesten, tranen, etc zijn oppervlakkig gezien vergelijkbaar. Meestal komt de koorts ook nog in aanvallen. Typische verschijnselen van Corona infectie: naast koorts, droge hoest, vermoeidheid, hoofdpijn, verkoudheidsklachten zoals keelpijn of een verstopte neus, pijn in het lichaam en verlies van reuk en/of smaak (zonder verstopping van de neus). Daarnaast zijn er veel coronabesmettingen die zonder symptomen verlopen. Bij hooikoorts zie je wel hoesten, niezen, loopneus en tranende ogen en vermoeidheid. De meeste van deze verschijnselen komen dus niet met elkaar overeen. Bijvoorbeeld: de meeste patiënten, besmet met corona geven aan dat ze nog maar weinig ruiken en dat het eten niet smaakt. De mensen met hooikoortsklachten hebben hier geen last van. 

2.    Elk seizoen verloopt qua pollendruk weer anders. In hoeverre is het koppelen van de klachten aan een specifieke periode “waarin je normaal gesproken ook hooikoortsklachten ervaart” dan een zinvol criterium? 

Bij Covid is niets normaal, maar bij bijvoorbeeld griep loopt het seizoen van oktober tot maart en dat overlapt wel met pollenallergie voor hazelaar, els en begin van de berk. Maar dus niet met gras en kruiden pollenallergie in de vroege en late zomer. Daarnaast is er in de herfst (wanneer we meer binnen blijven en voor isolatie-advies van de overheid juist weinig ventileren) een stijging van hooikorts-achtige klachten op blootstelling aan huisstofmijt. Dit zijn typisch seizoensgebonden klachten. We hadden al wel verwacht dat corona meer besmettingen zou geven in de wintermaanden en als zodanig zou het dan ook lijken op griep. Die koppeling is dus vrij zinloos. 

3.    Niezen wordt vooral toegeschreven aan hooikoorts, hoesten meer aan Covid.  Is niezen “door je neus” en hoesten “via  mond” te kort door de bocht? Zijn er wetenschappelijk termen voor die het verschil aangeven? 

De Corona infectie komt binnen via de gaten in je hoofd: je ogen, de neus en de mond en komt daardoor terecht in de mond-keelholte. Dus de infectie nestelt zich in de neus-keelholte en daar worden ook de monsters voor de vaststelling van de Corona infectie genomen. Niezen door de neus is dus typisch rinitis en hoesten heet tussis. Bij covid is er vaak een aanhoudende en langdurige hoest terwijl bij hooikoorts dat meestal niet het geval is. Als een reactie op pollen gaat iemand met hooikoorts niezen. Dit ontstaat door kriebel in de neus. Niezen als gevolg van corona ontstaat niet als een reactie op kriebel, maar als een reactie van het lichaam op het virus. 

4.    Zijn vermoeidheid en hoofdpijn meer een gevolg van de klachten zoals hoesten en snotteren? Of ze worden ze ook direct veroorzaakt onder invloed van het virus of pollen? 

Vermoeidheid kan gerelateerd zijn aan hooikoorts vanwege slaapgebrek door de klachten en eventueel medicatiegebruik (anti-histaminica). Dat is dus een indirect gevolg van de blootstelling aan pollen. Maar deze vermoeidheid komt minder vaak voor dan bij griep of covid. Bij acute virusinfectie kan vermoeidheid optreden. Daarnaast is er het postviraal vermoeidheidssyndroom (postvirale vermoeidheid) dat verwijst naar vermoeidheidsklachten die weken tot maanden na een doorgemaakte infectie met bijvoorbeeld influenza (griep) of ziekte van Pfeiffer (Epstein-Barr-Virus). 

5.    Nu mensen langer en veelal met meer mensen binnen zijn, zie je nu ook  een toename van allergieklachten gerelateerd aan het binnenklimaat? Zijn er meer allergische reacties op basis van schimmels en huisstofmijt? 

Bij veel hooikoortspatiënten worden de klachten minder als ze een poos binnen zijn behalve wanneer zij reageren op huisstofmijt en in een stoffige omgeving zitten. Bij covid patiënten blijven de klachten gewoon doorgaan ook als ze binnen zijn. Tussen de eerste (april-juni) en tweede piek (oktober – nu) konden mensen naar buiten en zagen we minder covid gevallen. Toen gingen we weer dicht op elkaar en allerlei ontmoetingen organiseren waardoor de besmettingen weer opliepen en uiteindelijk we in lock-down gingen. Of er nu meer binnenshuis allergieën optreden is niet bekend en is ook (nog) niet onderzocht. 

6.    Mensen met overgewicht lopen extra risico, kinderen zijn minder gevoelig voor klachten. Is er specifiek iets bekend over mensen met pollenallergie en de gevoeligheid voor Covid? Reageert hun immuunsysteem hetzelfde op Covid als bij ieder ander? 

Obesitas gaat inderdaad gepaard met ernstigere klachten van Covid bij een infectie. Chronische overvoeding leidt tot insuline resistentie en opslag van vet in spieren en vetweefsel en niet zozeer in vetweefsel. Dat vetweefsel is bovendien ontstoken met ontstekingsmediatoren (cytokines) en verbruikt daarmee extra vitamine D. In principe zouden klachten van allergie daarmee verergeren omdat allergische aandoeningen zelf ook al met ontstekingen gepaard gaan. Het gevolg is dat astma een comorbiditeit is bij Covid. Bij Covid spelen er twee reacties die de ernst van de infectie bepalen en dat zijn de eerste snelle productie van type I interferonen die een antivirale reactie in gang zetten en ten tweede de productie van IL-6 die de inflammatoire immuunreactie oproept maar die bij deze corona virusinfectie uit de hand loopt en leidt tot hyperinflammatie. Omdat bij allergie er een chronische ontsteking bestaat wordt het immuunsysteem al uitgeput en zal bij de corona infectie een ernstigere vorm van covid ontstaan. Daarnaast hebben mensen met allergie een verminderde productie van type I interferon en daarmee ook een geringere antivirale afweer. Het lijkt er dus sterk op dat bij allergisch astma maar ook allergische rinitis (hooikoorts) meer positieve testen voor Coronavirus voorkomen en dat zij gevoelig zijn voor het ontwikkelen van ernstigere klachten van Covid-19. 

7.    Zouden mensen met hooikoortsklachten voorrang moeten krijgen bij testen of vaccineren? 

Er wordt geen voorrang gegeven aan mensen met hooikoorts omdat ze eerder gevaccineerd zouden moeten worden. Dit is er waarschijnlijk op gebaseerd dat het gaat om kansen en de afweging dat dergelijke relaties tussen chronische ziekten en covid-gevoeligheid vaak associatief zijn en er weinig onderzoeksgegevens beschikbaar die de causale relaties wetenschappelijk ondersteunen. 

8.    Is er al iets meer bekend over hoe mensen met pollenallergie reageren op vaccinatie? 

Alleen mensen met een historie van anafylaxie op vaccincomponenten mogen geen vaccins ontvangen. Andere allergische patiënten mogen het vaccin ontvangen en zullen daar immunologisch normaal op reageren en dus een gelijke mate van bescherming kunnen verkrijgen. 

9.    Onderdrukt hooikoortsmedicatie ook Covid-symptomen? 

Nu met de COVID-19 crisis is het in de lucht komen van pollen extra vervelend. Een deel van de hooikoortsklachten lijken op verkoudheidsklachten die ook voorkomen bij COVID-19 patiënten.  De symptomen van een allergische reactie kunnen daarom ongerustheid veroorzaken bij hooikoortspatiënten, maar ook bij mensen in de omgeving van hooikoortspatiënten. Hooikoortspatiënten dienen zich dat te realiseren. Bovendien is het verstandig voorbereid te zijn op de start van het berken- (of essen-) pollen seizoen en dus op tijd te starten met de hooikoortsmedicatie. Een vergelijking van COVID-19, verkoudheid, griep en allergie is weergegeven in onderstaande tabel. Men dient daarbij rekening te houden dat de inzichten in de COVID-19 en de symptomen van deze ziekte zich razendsnel ontwikkelen. Hooikoortsmedicatie heeft geen effect op de ernst van Covid symptomen. 

bron: Asthma and Allergy Foundation of America  >>

10.    Nu we min of meer gewend zijn aan het dragen van mondkapjes, kunnen ze ook helpen om inhalatie van pollen, en daarmee piekbelasting, te verminderen? 

Maskers voorkomen in principe niet dat pollen in de neusholte of in de ogen terechtkomen (ofschoon sommige pollenkorrels afhankelijk van de grootte uitgefilterd worden), maar dat is dan wel afhankelijk van de windomstandigheden. Tegelijk stijgt bij maskers de temperatuur en de luchtvochtigheid in de neus waardoor de opname van pollenkorrels en de allergische reactie in de neus worden afgeremd. 

11.    Heeft de enorme hoeveelheid wereldwijd onderzoek rondom Covid als spin-off ook iets opgeleverd voor de behandeling of preventie van Allergische rinitis? 

Azithromycin is een behandeling in patiënten met astma die niet goed met inhalatietherapie kunnen worden ingesteld. Het remt de frequentie van exacerbaties maar het verhoogt tevens de productie van type I  interferon en daarmee levert dit middel een verbeterde afweer tegen Covid. Door Covid is de toepassing van telebehandeling, zowel consultatie als managementondersteuning, geweldig en snel toegenomen en geïmplementeerd. De effectiviteit van deze nieuwe ontwikkelingen is bijzonder hoog en zeker niet minder dan persoonlijke interactie tussen allergoloog en patiënt en vooral omdat er individueel geoptimaliseerde adviezen en behandelingen kunnen worden ingesteld.  

Prof.dr.Huub Savelkoul is Hoogleraar Immunologie aan de Wageningen University & Research >>

In deze video van de Universiteit van Nederland legt Prof.dr.Huub Savelkoul de werking van je immuunsysteem uit.