Er zijn verschillende factoren die de pollenconcentratie in de lucht kunnen beïnvloeden, de belangrijkste zijn:

1. De luchttemperatuur 

Uiteraard altijd relevant in combinatie met de bloeikalender. Als er planten in bloei staan en het is zonnig warm weer zal de concentratie hoger zijn dan bij koud weer in dezelfde periode.

2. De windsnelheid 

Windsnelheid kan een belangrijke invloed hebben op de pollenconcentratie in de lucht. Over het algemeen geldt dat hoe hoger de windsnelheid, hoe lager de pollenconcentratie in de lucht zal zijn. Dit komt doordat bij een hogere windsnelheid het pollen verder worden verspreid en dus minder geconcentreerd zijn in de lucht. 

Bij een lagere windsnelheid blijft het pollen langer in de lucht en kan het zich ophopen, waardoor de pollenconcentratie hoger wordt. Een hoge windsnelheid kan ook helpen om pollen uit de lucht te verwijderen, omdat het pollen wegblaast of naar de grond doet zakken. 

Hoge windsnelheid kan het pollen echter ook verspreiden over grote afstanden, waardoor ze op plaatsen terechtkomen waar ze anders niet zouden zijn. Dit kan resulteren in hogere pollenconcentraties op locaties waar normaal gesproken minder pollen zijn.

3. Heeft de windrichting invloed op de pollenconcentratie in de lucht?

Jazeker, de windrichting kan een belangrijke invloed hebben op de pollenconcentratie in de lucht. De richting van de wind bepaalt namelijk welke pollen er vanuit welke gebieden in de lucht wordt geblazen. Met name in Scandinavië en oostelijk Europa komen hele grote berkenbossen voor. Je kunt je voorstellen dat een oostenwind dit pollen, vaak in hogere luchtlagen, deze kant op blaast. Komt de wind vanaf de Noordzee, dan zal dit niet het geval zijn.

Vroeger gingen hele zware hooikoortspatiënten naar een klein eilandje boven Duitsland, Helgaland. Met rondom een flinke hoeveelheid zee, maakt de windrichting weinig uit, die is dan altijd redelijk pollenvrij. Zeker omdat het een rotseiland is met nauwelijks begroeiing. Dit zelfde effect heb je in mindere mate aan de kust, maar ben je een paar kilometer landinwaarts dan kunnen er al weer behoorlijk wat lokale bronnen zijn. Het tegenovergestelde is echter ook waar, ga je op een zonnige dag middenin een groot veld met bloeiende grassen staan, dan maakt de windrichting ook niet zoveel verschil, omdat die uit elke richting dan veel pollen zal bevatten.

4. Neerslag is van invloed op de pollenconcentratie in de lucht.

Neerslag heeft een belangrijke invloed op de pollenconcentratie in de lucht. Over het algemeen zal neerslag de pollenconcentratie in de lucht verminderen, doordat het pollen uit de lucht spoelt en op de grond laat neerslaan. Hierdoor zan de luchtkwaliteit verbeteren en kunnen mensen met allergieën minder last hebben van symptomen.

Wanneer het regent, wordt de luchtvochtigheid verhoogd, waardoor het pollen zwaarder wordt en sneller uit de lucht valt. Dit kan de pollenconcentratie in de lucht verminderen, vooral direct na een regenbui. Bovendien kan neerslag de bloei van planten verminderen of onderbreken, waardoor er minder pollen in de lucht terechtkomt. 

Er zijn echter uitzonderingen op deze regel. Bijvoorbeeld, als het na een periode van droogte gaat regenen, kan de pollenconcentratie in de lucht eerst toenemen. Dit komt doordat de regen het pollen dat op de grond ligt weer in de lucht kan brengen. Ook kan er een toename van pollen zijn na een regenbui als gevolg van de groei van planten als reactie op de regen.

5. Ook de luchtvochtigheid is van invloed op de pollenconcentratie in de lucht

De luchtvochtigheid kan ook een invloed hebben op de pollenconcentratie in de lucht. Over het algemeen zal een hoge luchtvochtigheid leiden tot een lagere pollenconcentratie in de lucht, terwijl een lage luchtvochtigheid kan leiden tot een hogere concentratie. Dit komt door verschillende factoren, zoals:

1. Verspreiding: Het pollen kan door de lucht zweven en zich verspreiden, maar dit kan worden beperkt door een hoge luchtvochtigheid. Bij hoge luchtvochtigheid kan pollen gemakkelijker uit de lucht worden verwijderd door regen of condensatie, waardoor de pollenconcentratie in de lucht kan afnemen.
2. Groei: Pollen kunnen minder snel groeien en zich minder snel verspreiden bij hoge luchtvochtigheid. Dit komt doordat hoge luchtvochtigheid de groei van pollen kan beperken, waardoor ze minder snel rijpen en zich minder snel verspreiden.
3. Droogte: Bij droge lucht kunnen pollen in de lucht blijven zweven en zich gemakkelijker verspreiden, waardoor de pollenconcentratie in de lucht kan toenemen.

In het algemeen kan een hoge luchtvochtigheid dus leiden tot een lagere pollenconcentratie in de lucht, terwijl een lage luchtvochtigheid kan leiden tot een hogere concentratie. 

Meteogram

Weermodellen zijn in staat om de waarde van deze afzonderlijke factoren een aantal dagen vooraf te voorspellen. Je kunt ze dan mooi weergeven in een zogenaamd "Meteogram". Hieronder een meteogram met de weersverwachting voor de komende 5 dagen in De Bilt met daarin bijvoorbeeld de verwachting voor de temperatuur en luchtvochtigheid de komende dagen. De zwarte lijn geeft de temperatuur weer, de blauwe lijn de luchtvochtigheid. Onderaan in het blauwe vlak de te verwachten neerslag, de windsnelheid en windrichting. De zwarte stippellijn is het dauwpunt en de gele lijn de instraling van de zon.

Dit soort grafieken wordt voor hooikoortspatiënten natuurlijk extra interessant als je ze kunt combineren met lokale pollentellingen. In de onderstaande grafiek zijn dagtellingen van graspollen uitgezet tegen de verschillende weersfactoren. Kanttekening blijft dat het om 24-uurs totalen gaat, terwijl het weer elke minuut anders is. Eén flinke hoosbui in 5 minuten of een halve dag motregen maakt een groot verschil, terwijl de netto neerslag ongeveer hetzelfde kan zijn. De luchtvochtigheid en temperatuur volgen vaak dag-nacht ritme. Een heldere of bewolkte nacht heeft veel invloed op de temperatuur. Zo kan na een hele droge nacht, met een lage luchtvochtigheid, de pollenconcentratie de volgende dag extra hoog oplopen. Er komen gelukkig steeds meer uurtellingen beschikbaar, zodat de correlatie met weerselementen steeds beter onderzocht kan worden.

In dit artikel kun je meer lezen over de relatie tussen bladnatperiode en pollenconcentratie.