Hooikoorts is een overdreven reactie van het afweersysteem van je lichaam als het in contact komt met het pollen van specifieke bomen, grassen of kruiden. Mensen met een pollenallergie reageren soms ook allergisch op bepaalde voedingsmiddelen, zoals appels, kers of noten. Dit noemen we een kruisallergie. Om meer te weten te komen hierover, hebben we de diëtisten van Allergie Diëtisten Brabant (ADB) ,gespecialiseerd in voedselallergie, een aantal vragen voorgelegd.
1) Bij diëtisten denken mensen vooral aan overgewicht en afvallen en niet direct aan voedselallergie. Hoe lang zijn jullie hierin al gespecialiseerd?
Inderdaad zijn er niet veel diëtisten gespecialiseerd in voedselallergie en voedselintolerantie. Binnen de ABD zijn we met drie diëtisten actief. Vanaf 2001 komen we bij elkaar om te overleggen met de allergologen in Tilburg. We krijgen dan ook veel verwijzingen van hen. Ook met de kinderartsen en de consultatiebureaus werken we al jaren samen. Al met al hebben we veel ervaring hebben opgedaan de laatste 17 jaar door te werken, bijscholingen te volgen en elkaar scherp te houden.
2) Bestaat voedselallergie al lang? Vanaf wanneer wordt het beschreven? Dit is moeilijk te achterhalen omdat momenteel een voedselallergie wordt vastgesteld na onderzoek zoals huidpriktesten en bloedonderzoek. Op dit punt is er veel meer mogelijk dan vroeger.
Voorheen vermeed men mogelijk zelf melk of kwamen allergische producten zoals bijvoorbeeld sesamzaad, cashewnoot of kiwi niet voor in onze maatschappij. Ook zijn bloeduitslagen van testen in het begin vaak verkeerd geïnterpreteerd, waardoor er onnodig voedingsmiddelen werden vermeden. Dat is één van de reden waarom diëtisten er bij betrokken zijn geraakt, naast een bijdrage in de diagnostiek.
Voedselallergie komt meer voor dan voorheen omdat er andere producten worden gegeten, ook o.a. meer industrieel bewerkte producten, eczeem vaker voorkomt door gebruik van teveel zeep, door een te late introductie van bijvoeding en verandering in het microbiom door keizersnede of minder buiten spelen. Kinderen met allergie voor melk of ei groeien grotendeels er overheen. Pinda en notenallergie zijn heftiger qua klachten en kunnen levensbedreigend zijn.
3) Wat zijn kruisallergieën?
Kruisallergieën ontstaan doordat het lichaam een eiwitcompartiment uit voedsel “herkent” als een eiwit van een pol (boom-, gras- of kruid). Er ontstaan dan in de mond en soms keel klachten als men dit voedsel eet. Klachten kunnen zijn jeuk, opgezette tong, lip, keel en soms last in oren. Dit wordt Oral Allergy Syndroom (OAS) genoemd. Bekendste kruisallergie is Paraberk; als men allergisch voor berkenpollen is, kan men ook reageren op voedsel o.a. appel, peer, perzik, nectarine, kers, hazelnoot, walnoot, wortel, selderij en soja. Maar ook via graspollen-allergie kan men gaan reageren op bijvoorbeeld tomaat, meloen, pinda.
4) Hoe uiten voedselallergieën zich over het algemeen?
Een ‘primaire’ voedselallergie kan zich op diverse manieren uiten; via het maag-darmkanaal, via de huid of via de luchtwegen. Bijvoorbeeld urticaria en heftige benauwdheid en in het ergste geval een anafylaxie.
5) Is er verschil in klachten specifiek door kruisallergieën door pollen? Bijvoorbeeld meer last van gehemelte, keel of darmen?
Zoals hierboven beschreven zorgen kruisallergieën vaak voor klachten in mond/keelgedeelte. Soms kan het ook maagdarmklachten geven, vaak verward met prikkelbaar darmsyndroom. De meeste personen reageren op verse appel en andere fruitsoorten, gaar geeft meestal geen klachten. Dit kan ook voorkomen bij gebruik van rauwkost zoals wortel of selderij. Bij sommigen personen kan een kruisallergie ernstige reactie geven.
6) Wordt het drukker op de congressen over (voedsel)allergie?
Afhankelijk voor welke doelgroep het congres is. In Nederland bestaat een vereniging voor Allergologie waar allergologen, longartsen, kinderartsen en gespecialiseerde diëtisten lid van zijn. Hiervan zijn weinig diëtisten lid.
Er is in Nederland een actieve patiëntenvereniging namelijk Stichting Voedselallergie. Zij organiseren jaarlijks een ledendag die druk bezocht wordt door personen met allergie.
7) Zijn er de laatste jaren opvallende nieuwe inzichten op het gebied van kruisallergieën?
Er is een nieuwe kruisreactie ontdekt, namelijk op hennep/cannabis. Men kan dan reageren op hop (in bier), appel, banaan, hazelnoot, pinda, tomaat, pruim.
8) Hoeveel cliënten met een voedselallergie zien jullie, en hebben deze last van kruisreactie op pollen? In mijn praktijk is ongeveer 17% van de cliënten verwezen met een diagnose voedselovergevoeligheid, voedselallergie of intolerantie. Maar ik werk in een huisartsenpraktijk en zie veel andere cliënten. Voor alleen kruisreacties wordt men vaak niet verwezen naar een diëtist. Daarnaast diagnosticeer ik op basis van de anamnese nog zo’n 8 % cliënten met allergische klachten, waarvan de meeste kruisreactie zullen zijn.
Mijn collega’s Jessica en Trudy werken op de poli allergologie en zullen hogere aantallen zien.
9) In hoeverre is leeftijd relevant voor allergie?
Het hoogste percentage allergie komt voor op kinderleeftijd; 4-8% van de kinderen tot 12 jaar en 1-2 % van de volwassen. Bij kinderen zijn melk, ei, pinda en in toenemende mate cashewnoten de belangrijkste allergenen. Bij volwassen pinda, boomnoten (hazelnoot, walnoot en cashewnoot), schaal- en schelpdieren.
Daarentegen kan hooikoorts op diverse leeftijden ontstaan, een kruisreactie met voeding ontstaat meestal pas later. Hooikoorts kan op oudere leeftijd veranderen (minder of erger worden), maar onbekend of men dan weer producten gaat eten waar men voorheen last van had.
10) Lokale honing wordt vaak genoemd als middel om hooikoortsklachten te verminderen, het lichaam zou wennen aan pollen uit de regio. Wat is jullie ervaring hiermee?
We lezen ook dat men vermoedt dat honing uit de omgeving pollenbestanddelen in kleine hoeveelheden kan bevatten waardoor het immuunsysteem zou kunnen wennen en minder zou kunnen reageren op hooikoortsklachten. Echter de pollen in de honing voorkomen zijn vaak niet van de planten/bomen waar men op reageert. Wat honing precies doet, weten we niet.
11) Een “drempelwaarde” voor klachten is een relevant, maar ook een lastig onderwerp. Concentraties van pollen in de lucht variëren door de dag heen en ook de gevoeligheid en de heftigheid van reacties verschilt per persoon. Kun je de specifieke eiwitten waarop het lichaam allergisch reageert door pollen en voeding bij elkaar optellen? Een drempelwaarde is persoonlijk. Waarschijnlijk zorgt een tijd met minder pollen in de lucht voor minder heftige klachten bij een kruisallergie. Dit geldt niet voor iedereen, soms kan iemand wel een appel kan eten in de winter, maar niet in het voorjaar.
Bij een voedselallergie spelen ook andere factoren een rol in de heftigheid bij het in aanraking komen van een allergeen; bij gebruik van bepaalde pijnstillers, inspanning en alcohol.
12) Kun je bepaalde voedingsmiddelen toevoegen om je afweersysteem te versterken? Gezonde voeding kan lastig zijn bij een allergie, omdat men voornamelijk voor gezonde producten allergisch is. Mogelijk kun je je afweersysteem wel verbeteren door voldoende vitamines, mineralen, vetzuren en vezel binnen te krijgen. Bezoek eens een diëtist!
13) Is “darmflora” nog een issue in dit kader? Is er bijvoorbeeld een relatie tussen bacterie-diversiteit in de darm en gevoeligheid voor bepaalde voedingsmiddelen?
Zeker, er wordt veel onderzoek gedaan naar probiotica (goede darmbacteriën). Het kan mogelijk positief effect hebben op preventie van allergie.
14) De relatie tussen astma en overgewicht is aangetoond. Is er ook een relatie tussen overgewicht en pollen-allergie?
Bij astma kan overgewicht mogelijk ontstaan door gebruik medicatie, maar deze zijn NODIG om te leven. Soms krijgen zware personen meer last van hun astma omdat hun gewicht hun longfunctie belemmert. Afvallen helpt hierbij.
Bij een pollenallergie is er geen relatie bekend, alhoewel sommige cliënten vermoeden dat ze ongezonder gaan eten omdat ze geen vers fruit of rauwkost kunnen eten. Vaak blijft er voldoende vers fruit of rauwkost over.
15) Hoe kan het dat je allergisch reageert op appels en niet op appeltaart?
Bij een kruisallergie reageert het lichaam op stukjes eiwit die lijken op het eiwit van het pollen een berk. Bij verhitting verandert bij fruit en groenten de eiwitstructuur, waardoor het afweersysteem het niet herkent en dus geen reactie plaats vindt. Het is inderdaad waar dat men appeltaart kan eten, maar geen appel!
16) Er zijn appelrassen waarop mensen niet allergisch op reageren. Zie je dit ook bij andere fruitsoorten, bijvoorbeeld kersen? Inderdaad kennen we van de meeste appelrassen de naam, van kersen en andere fruit nauwelijks. Ooit hoorde ik van een cliënt dat ze altijd aardbeien uit eigen tuin kon eten, maar geen gekochte soorten. Toen haar aardbeienplanten door de vorst aangetast waren, kreeg ze van een andere tuinier nieuwe aardbeienplanten maar daar reageerde ze ook allergisch op!
Er kunnen dus ook bij andere fruitsoorten minder allergische soorten tussen zitten, maar ik vermoed niet dat iemand hier mee aan het experimenteren gaat omdat het een kleinere markt is dan voor appelen.
17) Als het over de relatie tussen alcohol en hooikoorts gaat wordt vaak histamine genoemd, zien jullie een relatie?
Alcohol is een van de producten die het histamine kan vrijmaken. Of dit ook speelt bij hooikoorts lijkt mij individueel bepaald. Niet iedereen krijgt dan meer last.
Hartelijk dank aan de diëtistes van ADB, Meer info over voeding en allergie zie: www.allergiedietistenbrabant.nl
De redactie van pollennieuws publiceert regelmatig artikels en interviews met specialisten die in hun werk met hooikoorts te maken hebben. Suggesties voor vragen en thema's zijn altijd welkom.